Portaits` gallery

Galeria portretowa biskupów włodzimierskich, łuckich i podlaskich, licząca 47 portretów. Galeria znajdująca się w naszym Muzeum i Wyższym Seminarium Duchownym w Siedlcach tworzona była w dwóch okresach: za rządów Adama Naruszewicza, ostatniego biskupa łuckiego oraz Beniamina Szymańskiego, ostatniego biskupa Podlaskiego. Inicjatorem był niewątpliwie bp Naruszewicz, który ok. 1790 roku polecił ozdobić Katedrę Janowską 24 portretami swoich poprzedników, których autorstwo można przypisać Mateuszowi Tokarskiemu. Z kolei w 1857 r. biskup Beniamin Szymański zlecił uzupełnienie galerii o brakujące 22 konterfekty biskupów włodzimierskich, łuckich oraz podlaskich. W momencie kasaty Diecezji Podlaskiej bp Beniamin Szymański zobowiązał ks. Szabłowskiego, proboszczowa siedleckiego, aby umieścił kolekcję obrazów na plebanii przy kościele Św. Stanisława w Siedlcach. Portrety są interesującym przykładem galerii tworzonej w dwóch okresach historycznych: pod koniec XVIII i w drugiej połowie XIX wieku. Portrety tworzą jedyną na Podlasiu tak dużą pinakotekę. Obok galerii Sapiehów z Kodnia, znajdującej się obecnie na Zamku Królewskim na Wawelu, o której szeroko pisała Maria Kałamajska saeed malowane na płótnie techniką olejną oprawione w jednakowe skromnie zdobione ramy z wypisanym na prostokątnej desce kolejnym numerem rzymskim.  Wspólną cechą wszystkich konterfektów jest ich reprezentacyjny, oficjalny charakter, odpowiadający typowi portretu majestatycznego. Potraktowany jako epitafium podpis tworzy parapet nad którym umieszczone jest popiersie biskupa. Rysem łączącym jest także sposób tworzenia tła, utrzymane jest ono w gamie przygaszonej, zmatowanej, ciemnoszarej i wyłącznie ciepły kolor biskupiej sutanny wyłania się ze ślizgającego się po jej powierzchni światła. U niektórych biskupów widzimy dekoracyjne bogate elementy stroju, takie jak ozdobiona koronkami komża czy sutanna. W portrecie wyróżnia się jedynie oświetlona głowa i dłoń. Modelowane światłocienie malarz skupiał swą uwagę głównie na twarzy zwykle odtwarzanej realistycznie. Postacie są ujęte w pozie siedzącej, z profilu en trois quarto, ze spojrzeniem skierowanym na widza. Biskupi zostali ukazani bez atrybutów władzy, wszystkie postacie są ubrane w szaty niepontyfikalne: habit lub sutannę z mozzettą i krzyżem na łańcuchu, niektóre z nich mają gwiazdę i order Orła Białego lub Order Św. Stanisława na wstędze. Każdy obraz opatrzony został w dolnej części napisem w języku łacińskim, podającym herb, tytuły, zasługi, translacje oraz lata rządów biskupa w diecezji.

Nadrzędność celów doktrynalnych i prestiżowych nad informacyjnymi była powodem akcentowania bardziej sukcesji niż chronologii, w której dokładne daty rządów biskupa zastępuje ogólna liczba lat jego panowania lub zupełnie jest to pomijane. Cel taki przyświecał zapewne biskupowi Szymańskiemu, który chciał wskazać na łączność Diecezji Podlaskiej z Kościołem Rzymskokatolickim, co dla Polaków w owych czasach było bardzo ważne ( rusyfikacja i prześladowania religijne).  Unikatowa podlaska galeria biskupów, mimo licznych dziejowych zawirowań przetrwała do naszych czasów. Stanowi ona cenne uzupełnienie wiedzy z zakresu historii sztuki. Znacznie wzbogaca nasze wiadomości o malarstwie portretowym, zasługuje ona na szczególne traktowanie również dlatego, że dostarcza szeregu cennych wiadomości o ludziach, którzy kształtowali dzieje i kulturę naszego regionu, a także całej Polski

dr Robert Mirończuk, dyrektor Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach

 
Bank PKO B.P.
KRP Podlasie
Echo katolickie